| title | author | date |
|---|---|---|
Tay nắm cửa trong cuộc sống hằng ngày |
ledongthuc |
12-12-2022 |
Hôm nay chúng ta rời bàn tay khỏi bàn phím, và nói về Frontend của một thứ được sử dụng hằng ngày nhé.
Nếu được hỏi cái gì được tôi cầm nắm nhiều nhất trong ngày, thì đó chắc chắn phải là tay nắm của một cánh cửa.
Không cần biết nhà bạn ở đâu, tủ lạnh của bạn hiệu gì, tủ quần áo của bạn bự bao nhiêu; tôi và bạn phải mở rất nhiều thứ trong một ngày. Trừ khi bạn không có người yêu; không có cửa; thì chắn hẳn bạn cũng như tôi, trong vô thức đã cầm biết bao nhiêu cái tay nắm cửa.
Có thể nói, thiết kế một tay nắm cửa tốt cũng giống như thiết kế button hay dropdownlist trên một website vậy. Bạn muốn người dùng sử dụng nó một cách tiện dụng, dễ dàng, mà lại hiệu quả.
Nhưng rồi cho đến một ngày, não bạn bất chợt cảm thấy lạ tay bạn đang cầm một vật gì đó rất chướng tay. Cái tủ/cửa đứng trước không mở theo cách bạn nghĩ. Bạn nhận ra bạn đã phải tốn rất nhiều calories để xử lý một việc dễ dàng như mở một cánh cửa. Bạn sẽ nhận ra vì sao thiết kế tay nắm cửa lại quan trọng như vậy.
Tay nắm cửa liên kết mật thiết với cách cánh cửa hoạt động, nên thiết kế tay nắm tốt là một trong những cách giúp người dùng sử dụng cánh cửa tốt.
Thế thì điều gì góp phần cấu thành việc thiết kế của một tay nắm cửa?
Một trong những thứ mọi người quan tâm nhất nhìn thấy tay nắm cửa. Và cũng là yếu tố chính quyết định cách bạn hành xử với cánh cửa trước mắt bạn.
Tay cầm đòn bẩy (tay cầm L, Lever handles)
Là dạng tay cầm phổ biến trên các cánh cửa ra vào hoặc cửa sổ. Nhưng thiết kế cơ bản là một chữ L, để người dùng cầm vào, xoay 1 góc khoảng 30 độ trước khi mở cửa.
Theo thiết kế, tay cầm dạng đòn bẩy luôn luôn xoay theo chiều kim đồng hồ. Nếu tay cầm được đặt bên tay trái của cánh cửa, mọi người sẽ dùng tay phải để cầm, và ngược lại dùng tay trái nếu tay cầm bên tay phải của cánh cửa.
Phần cầm là dạng thanh dài, tay cầm dạng đòn bẩy, phù hợp với việc dễ cầm nắm cũng như thao tác xoay của bạn.
Trong những năm gần đây, nhiều dạng tay cầm đồn bẫy hỗ trợ việc khóa thông qua việc xoay ngược kim đồng hồ, nhưng điều này dẫn tới nhiều người lúng túng khi sử dụng và luôn phải đi kèm với một bảng hướng dẫn kèm theo. Nhất là khi bạn đang đi vệ sinh công cộng 〈⊙.☉〉Ai mà biết được có phải đấy là cách thật sự để khoá cửa hay không.
Thật ra việc áp dụng thiết kế sai của tay cầm đòn bẩy khá hiếm, do đây là dạng tay cầm rất phổ biến trên toàn thế giới, cũng như việc lắp đặt phải đi chung với bộ khoá cửa. Trừ khi người lắp đặt tay cầm xem tiktok quá 180 phút một ngày. Trong trường hợp xấu nhất, việc đặt ngược tay cầm ngược bên hoặc sai chiều xoay có thể dẫn tới cảm giác nổi điên về mặt tinh thần hoặc trẹo cổ tay về mặt vật lý.
Một dạng biến thể của tay cầm đòn bẩy là tay nắm dạng tròn xoay (knob door handles), đây là 1 dạng lai giữa tay nắm đòn bẩy và tay nắm tròn của tủ. Nó được thiết kế trông như tay nắm tủ, nhưng lại xoay và sử dụng như tay nắm đồn bẩy :)) Nhược điểm của dạng tay nắm này là do không có tay cầm nên khó sử dụng hơn so với tay nắm đòn bẩy. Về mặt đánh giá chủ quan, mình không thích dạng tay cầm dạng tròn xoay lắm nó đánh đổi sự dễ dùng lấy việc tiện gọn trong thiết kế.
Những lỗi thường gặp nhất với loại tay nắm cửa dạng đòn bẩy và núm xoay là lắp ngược bên, ngược hướng xoay, và không đủ không gian để tay nắm xoay hết hành trình. Ngoài ra, về mặt thiết kế, đừng mong đợi người dùng sẽ đẩy hoặc kéo tay cầm thay vì xoay nó (đặc biệt khi sử dụng trong môi trường public).
Gắn tay cầm ngược chiều, hoặc do coi tiktok nhiều quá
Tay nắm cửa hình chữ D (Pull handles)
Là dạng tay nắm cửa được thiết kế để kéo về phía bản thân người muốn mở cửa (pull) hoặc kéo ngang. Đó là lý do vì sao nó có phần tay cầm chắc chắn để mời gọi người ta cầm và kéo nó.
Trong trường hợp cánh cửa được thiết kế chỉ cho việc đẩy vào, tay nắm chữ D không phù hợp và dễ bị người ta hiểu lầm khi sử dụng. Điều này dẫn tới nhiều cánh cửa yêu cầu đẩy phải dán thêm tấm bảng thông báo khi sử dụng với tay nắm cửa chữ D.
Pull door nhưng phải push:
Miếng đẩy cửa (Push plate)
Nếu bạn muốn người ta đẩy cánh cửa đi vào, hãy dùng miếng đẩy cửa thay vì tay nắm cửa chữ D. Miếng đẩy cửa được thiết kế với một chức năng tối thượng duy nhất, đẩy nó.
Thiết kế của miếng đẩy cửa ngược với tay nắm chữ D, không nên sử dụng miếng đẩy cửa khi muốn người khác kéo nó.
Hoặc sử dụng miếng đẩy cửa chung với các tay nắm khác trên một cái cửa, dẫn tới việc người sử dụng phân vân sử dụng cái nào khi mở cửa.
Núm tủ (Knob handles)
Được thiết kế ban đầu cho các dạng tủ, nhưng sau này cũng được sử dụng cho cửa ra vào cũng như cửa sổ. Dạng núm tủ được thiết kế chủ yếu cho phép người dùng kéo để mở (pull). Trong một số trường hợp, nó có dùng để kéo ngang (mình không thích lắm).
Nếu bạn có một cái tủ nhưng lại cần push thì cũng đừng nên dùng núm tủ, mà hãy dùng miếng đẩy cửa. Việc cho phép người ta cầm nắm không phải là cách tốt để gợi ý người ta đẩy vào.
Không có quá nhiều lỗi sai khi sử dụng núm kéo trừ việc để sai vị trí kéo (chúng ta sẽ đề cập trong phần tiếp theo). Khi sử dụng núm tủ, chú ý là người dùng sẽ kéo nó chứ sẽ không ấn vào. Và vì núm kéo tạo ra với mục đích để người dùng cầm nắm, việc núm khó cầm hoặc trơn là một điểm trừ lớn.
Khe kéo (Flush handles)
Thường được thiết kế như một rãnh trên cửa, cho phép người dùng nhé tay vào để thực hiện việc mở cửa. Thông thường, khe kéo được sử dụng trên những cửa cần người dùng kéo ra (pull) hoặc kéo ngang (slide).
Mặc dù công dụng của khe kéo khác giống với tay nắm chữ D, nhưng do thiết kế dạng khe, người dùng sẽ phải dùng lực ngón tay rất nhiều để thao tác. Đãn tới việc khe kéo chỉ thích hợp với những dạng cửa nhẹ, nhỏ và dễ kéo. Trong khi đó tay cầm của tay nắm chữ D chắc chắn, có thế để kéo, nên thường được sử dụng hơn trong các cánh cửa lớn, nặng, và cần nhiều lực hơn.
Cửa được thiết kế kéo vào, nhưng thiết kế dạng khe, và khe này cũng không có chỗ để bấu ngón tay vào:
Một yếu tố cũng khá quan trọng khi sử dụng tay nắm cửa là vị trí đặt để tay nắm trên cánh cửa.
Rule of thumb là vị trí đặt tay nắm trên cánh cửa là nơi lực sẽ tác động lớn nhất. Từ đó dẫn tới xu hướng suy nghĩ của người dùng là phần đặt tay nắm cửa sẽ di chuyển trước tiên trong việc đóng mở cửa.
Lấy một ví dụ ta có tay nắm cửa nằm bên phải của cánh cửa, thì phần đó sẽ được dự đoán là phần di chuyển nhiều nhất khi ta mở cửa.
Hoặc trong ví lò nướng, nếu ta để tay nắm cửa ở phía trên, của cánh cửa, ta sẽ có xu hướng nghĩ cách cửa mở từ trên xuống
Còn nếu ta muốn mở cả cánh cửa cùng lúc luôn thì như thế nào? thường thì tay cầm cửa sẽ đặt chính giữa của cánh cửa. Điều này giúp người dùng tưởng tượng được việc cả 4 cạnh của cánh cửa sẽ được mở cùng lúc, cũng như phân tán đều lực khi mở cửa
Ngoài ra đối với loại tay nắm dạng khe kéo, vị trí, độ sâu cũng như hướng của khe kéo cũng nên cân nhắc dựa trên chiều kéo và hướng kéo.
- Nếu cửa được thiết kế kéo ra, thì khe néo nên có mấu để móc ngón tay vào.
- Nếu cửa được thiết kế kéo ngang, thì khe néo nên nằm ngang, không cần móc ngón tay vào quá cong.
Những trường hợp bạn có thể tham khảo nếu muốn confuse người dùng:
Tay cầm ở giữa nhưng lại mở ngang
Tay cầm ở trên, nhưng vẫn mở ngang (lúc đầu tưởng nó là lò nướng):
Vậy thì cuối cùng, việc thiết kế tay nắm cửa có liên quan gì đến làm việc trong Frontend trong máy tính hay không? Về căn bản, quá trình này tương đương với việc bạn thiết kế các thành phần trên UI của website hay ứng dụng
- Khi nào nền xài checkbox, radio buttons, dropdownlist, list, etc
- Nên đặt để button, textbox như thế nào, có tác dụng như thế nào đối với tâm lý và hành vi của người dùng.
Để biết chi tiết hơn, bạn có thể tự tìm hiểu nhé, mình không làm FE nên mình không rành :)
Và thật ra thứ tôi cầm nhiều nhất trong ngày là điện thoại, nên đó có thể là lý do vì sao người ta quan thiết kế điện thoại hơn thiết kế của tay nắm của một cánh cửa.